یکی از وظایفی که مدیران دارند ایجاد محیطی آرام و به دور از استرس و تنش برای فعالیت بهینه کارکنان می باشد. به بهانه هفته دولت پای صحبت های دکتر محمدهادی فرح زادی مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی شهیدصدوقی یزد نشستیم در مورد اهمیت این موضوع و چگونگی ایجاد محیط سالم از نظر سلامت روان به بحث نشسته ایم که خلاصه ای از آن را باهم می خوانیم؛

لطفا سلامت روان در محیط کار را تعریف کنید:

سلامت روان در محيط كار يعني پيشگيري از پيدايش مشكلات رواني در كاركنان و سالم سازي فضاي رواني كار، به نحوي كه :هيچ يك از كاركنان به دليل عوامل موجود در محل كار گرفتار آسيب رواني نشوند، هريك از كاركنان از فعاليت ها و محل كار خود احساس رضايت كنند و علاقمند به آن محل باشند،همه كاركنان قادر به ايجاد روابط مطلوب با محيط كار و عوامل موجود در آن باشند و همچنین هر يك از كاركنان نسبت به خود، رؤسا، همكاران و به طور كلي نسبت به محيط كار خود و خصوصاً نسبت به جايگاه خود در آن اداره يا سازمان احساس مثبتي داشته باشند.

چه کسی در معرض خطر بالاتری از مشکلات عصبی و استرس در محیط کار می باشد؟

دو گروه در خطر بالاتری قرار می گیرند. در وهله اول مديران يك سازمان به سبب مسئوليتي كه در شغل خود دارند بيشتر از ديگران در معرض حوادث استرس زا قرار مي گيرند و به همين دليل بيشتر بايد مراقب وضعیت عصبي و رواني خود باشند. گروه دوم زنان شاغل هستند.زنان بیشتر از مردان استرس شغلی دارند زیرا کار بیرون و منزل را با هم باید انجام دهند و تضاد نقش ها و پذیرفتن نقش های اضافی برای آنها به وجود می آید. همسران این زنان شکایت دارند که آنها وظائف زناشویی و منزل و بچه داری را به خوبی انجام نمی دهند به همین دلیل احتمال استرس شغلی در این گروه بالاست.

میزان شیوع اختلالات عصبی در محیط کار چیست؟

همانطور که میدانیم شیوع اختلالات عصبی در جامعه حدود ٪۲۴ می باشد یعنی هر ۴ نفر یک نفر به نوعی یکی از اختلالات را دارند که شایعترین آنها افسردگی، اضطراب و استرس، ترس، اختلالات شخصیتی و ... می باشد. بیش از ٪۴۰ از کارکنان ابراز می دارند که کارشان خیلی یا شدیدا پر استرس است. بیشترین علت استرس در محیط کار هم به ترتیب عبارت بودند از: حجم کاری، عدم امنیت شغلی، کم بودن دستمزد، مشکلات مردم، در هم پیچیده شدن کار با مسائل خانواده،...

عوامل مؤثر بر ايجاد استرس در محیط کار چیست؟

طی مطالعه ای عوامل افزاینده استرس در محیط کار بدین شکل معین شد:حجم كاري بالا همراه با وارد كردن فشار از سوي مديران، ضعف مديريتي و عملكرد ضعيف مديريت، تغييرات مديريتي و سازماني، اعمال خشونت، رفتار توهين آميز و برچسب زدن به كاركنان، تبعيض قائل شدن بين كاركنان، كاهش يافتن حقوق و مزايا و اضافه كار، ترس از اخراج شدن (فقدان امنيت شغلي)، نگراني افراد نسبت به مسائل خانوادگي و زندگي شخصي خود بخصوص نگراني مادران شاغل نسبت به وضعيت كودكان خود و احساس گناه به خاطر دور بودن از فرزندان (اين نگراني ها مي تواند بر راندمان كار فرد در محيط كار تأثير بگذارد)، سهيم نبودن در تصميم گيري ها، محيط فيزيكي و رواني نامطلوب، كار خسته كننده و تكراري

راهكارهایي که به مدیران جهت كاهش استرس و ارتقاء سلامت روان در محيط كار کمک می کند چیست؟

بصورت تیتروار به برخی از راهکارها اشاره خواهم کرد. البته هر کدام از این راهکارها جای بحث دارد:

شناسايي، ارزيابي و كنترل عوامل زيان آور در محيط كار، ايجاد جو صميميت، همدلي، صداقت، همكاري و احترام متقابل در ميان كاركنان، پرهيز از اعمال روش هاي مبتني بر زور و اجبار در محيط كار، شناسايي استعدادهاي بالقوه كاركنان و فراهم ساختن شرايط براي بالفعل شدن و رشد و شكوفايي اين استعدادها در حد توان و امكانات محيط كار، استفاده صحيح از افكار و نظرات كاركنان در تصميم گيري ها، اطلاع رساني در مورد گزارش عملكرد و برنامه هاي آينده سازمان، پرهيز از قضاوت هاي سطحی و مبتني بر پيش داوري در مورد كار و رفتار كاركنان، شناسايي دلايل واقعي كم كاري و غيبت از كار، بي حوصلگي و بي علاقگي به كار، كم توجهي و بي دقتي كاركنان توسط مدير يا رئيس، توجه به مشكلات و مسائل شخصي و خانوادگي كاركنان، فراهم آوردن شرايط ارتقاء علمي و كاربردي براي كاركنان، تشريح اهداف و خط مشي سازمان براي كاركنان ، عدم تبعيض در محيط كار، صادر نكردن دستورات متناقض، مورد توجه قرار دادن نظر كاركنان ، راهنمايي گرفتن در صورت بروز مشكل، بكار بردن تشويق به موقع، ايجاد امكان استفاده به موقع از مرخصي بخصوص پس از اوج فشار كاري، ايجاد امكان استراحت كوتاه چند دقيقه اي در فواصل كار در موقع خستگي ، دسترسي و ارجاع به مشاور يا روانشناس سازمان در صورت نياز، سعي در بهبود روابط بين همكاران ،خودداري از انتقاد شديد و بزرگ نمايي نكات منفي كارمندان و راهنمايي جهت اصلاح ضعف ها و اشتباهات آنها ، استفاده از رنگ هاي شاد در اتاق ها، تزيين اتاق مطابق ميل كارمند ولي بر اساس ضوابط بدون افراط و تفريط، استفاده از لباس هاي با رنگ هاي شاد مطابق با شئونات اجتماعي، استفاده از امكانات رفاهي مثل اردوهاي تفريحي، گردشگاه ها، جشن ها، همايش ها و..... فراهم كردن محيط فيزيكي مناسب و تلاش جهت جذابيت محيط كار.

راهكارهایي که به خود کارکنان جهت كاهش استرس و ارتقاء سلامت روان در محيط كار کمک می کند چیست؟

کارکنان باید بدانند که در مجموع استرس ماهیت بدی ندارد و حتی در بعضی جاها استرس باعث تحرک، فعالیت و حتی پیشرفت می شود. پس ما از استرس و موقعیت های استرس زا هیچ واهمه ای نداریم و چیزی که برای ما مهم است پاسخی است که در مقابل استرس خواهیم داشت. اگر پاسخی نامناسب به استرس داشته باشیم منجر به اضطراب و یا بیماری خواهد شد. ٪۸۵ از آن چیزهایی که نگرانش هستسم اصلا هیچ وقت به وقوع نمی پیوندد و حتی وقتی نگرانی هایمان به واقعیت تبدیل می شود ٪۸۰ ساده تر و راحت تر از آنچه است که فکر می کردیم.

یک راهکار بسیار ساده ولی موثر این است که تمام افراد باید به یک مهارت مسلح شوند و آن هم مهارت مدیریت استرس. در این مهارت ما یاد می گیریم تا شرایط استرس زای شغلی و خانوادگی مان را بشناسیم، از آن دوری کنیم و در برابر آن واکنشی مناسب و اثربخش داشته باشیم.

البته ورزش کردن، مطالعه کردن، در محیط سبز رفتن، خندیدن، با دوستان شاد بودن، تغذیه سالم داشتن و.. نیز می تواند در کاهش تنش و استرس موثر باشد.

خبرنگار: منیره زارع زاده

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا